ARMIA RZYMSKA NA PRZESTRZENI WIEKÓW – OD SIŁY OBRONNEJ DO MACHINY PODBOJU (część 4)

Okres cesarstwa – od niezwyciężonych legionów do upadku moralnego armii

Reformy Pierwszych Cesarzy- Armia Bogów

Podczas okresu wojen domowych w I wieku p.n.e. zarówno uzbrojenie jak i szyk armii rzymskiej niewiele się zmienił. Można pokusić się na stwierdzenie, iż zapanował chaos w kwestii organizacji armii. Kolejni wodzowie walczący o supremację rekrutowali kolejnych żołnierzy w celu realizacji kolejnych działań zbrojnych przeciwko swoim konkurentom. Dopiero po zwycięstwie Oktawiana i ogłoszeniu go Princeps senatus, możliwe było rozwiązanie niepotrzebnej ilości legionów. Z początkowej liczby 500.000 żołnierzy pozostało około 250.000. Ta reforma w znacznym stopniu odciążyła skarbiec imperium jednak koszty utrzymania armii były znaczne. Ponadto zdemobilizowanym żołnierzom wypłacono jednorazowe odprawy oraz otrzymali oni przydziały ziemi w Italii oraz w prowincjach rzymskich. Koszty tego przedsięwzięcia poniósł sam Oktawian, pokrywając go z prywatnych pieniędzy. Przyniosło mu to znaczną popularność.

Uzbrojenie Gwardii Pretoriańskiej nie
różniło się od zwykłego uposażenia
legionisty

Kolejna reforma dotyczyła żołdu. W roku 27 p.n.e. senat rzymski przyjął uchwałę przyznającą osobom służącym w straży przybocznej Oktawiana, podwójną stawkę żołdu który otrzymywali legioniści. W ten sposób żołnierze Gwardii Pretoriańskiej (cohortes praetoriae), otrzymali sankcję prawną do legalnego funkcjonowania w ramach armii rzymskiej. Legioniści natomiast musieli mieć zatwierdzony stały żołd.

W roku 13 p.n.e. wprowadzono reformę określająca czas trwania służby. Od tego momentu legionista miał służyć 16 lat, natomiast żołnierz gwardii pretoriańskiej 12 lat. Weterani natomiast mieli pozostawać w stanie ,,czynnej rezerwy”. Oznaczało to że w przypadku zagrożenia mieli się stawić w swoich jednostkach i prowadzić z nimi działania.

Kolejna zmiana nastąpiła w 5 roku n.e. Wydłużono czas służby legionistów do 20 lat, a pretorian do 16 lat. Natomiast czas ''czynnej rezerwy'' do lat 5.

Rok później Oktawian postanowił wprowadzić kolejną reformę tym razem związaną z zabezpieczeniem materialnym odchodzącego ze służby żołnierza. Weterani mieli otrzymywać odprawy emerytalne, 3000 denarów dla legionisty, 5000 denarów dla żołnierza straży pretoriańskiej. Kwoty te miały być wypłacane ze specjalnie utworzonego funduszu nazywanego skarbem wojskowym (aerarium militare). Na jego konto Oktawian przekazał jednorazową dotację o wysokości 170 milionów sestercji. Stałym źródłem dochodu skarbu wojskowego miały być dwa podatki:

- 5% podatek od spadków dla osób niespokrewnionymi z spadkodawcą;

- podatek od sprzedaży publicznej o wartości 1% wartości przedmiotów zbywalnych;.

Nad aerarium militare nadzór sprawowali kolegialnie trzej urzędnicy pełniący wcześniej urząd pretora. Oktawian zakazał także formalnie zawierania związków małżeńskich przez żołnierzy podczas trwania służby wojskowej.